Sau  cuộc đảo chánh lật đổ  Tổng Thống Ngô Đình Diệm vào tháng 11 năm 1963,  những tháng kế tiếp  theo sau đó là nhiều cuộc đảo chánh, chỉnh lý để  tranh giành quyền lực  giữa các tướng lãnh đã làm cho tình hình chính trị  tại miền Nam Việt  Nam trở nên bất ổn. Tình thế vô cùng rối ren và phức  tạp, nhiều chính  phủ liên tiếp đã thay phiên nhau nắm quyền chỉ trong  một thời gian ngắn  ngủi.

Cùng với những xáo trộn  chính trị ở thượng tầng lãnh đạo là  những cuộc tranh đấu của sinh viên,  học sinh đòi tự trị đại học, đòi tự  do, dân chủ, và chống độc tài quân  phiệt. Các tôn giáo cũng vào cuộc đòi  tự do và bình đẳng tôn giáo.  Nhiều cuộc biểu tình đã diễn ra ở Sài Gòn  và nhiều thành phố lớn tại  miền Nam. Lợi dụng tình thế bất ổn này, VC đã  gia tăng những áp lực về  quân sự ở nông thôn, và thực hiện những vụ  khủng bố bằng bom và chất nổ  ở các đô thị. Trong khi đó, về mặt kinh tế,  bọn gian thương, phần lớn  là giới Hoa kiều, cũng đã lợi dụng thời cơ để  lũng đọan thị trường, đầu  cơ tích trữ làm cho giá cả gia tăng và tình  hình kinh tế càng thêm rối  ren.

Trước tình thế nói trên,  sau nhiều chính phủ quân sự rồi dân  sự tiếp nối nhau thất bại, vào  tháng 6 năm 1965, chính phủ dân sự với  Quốc Trưởng Phan Khắc Sửu và Thủ  Tướng Phan Huy Quát đã phải từ chức và  trao quyền điều hành đất nước  lại cho Quân Đội với Ủy Ban Lãnh Đạo Quốc  Gia do Trung Tướng Nguyễn Văn  Thiệu giữ chức Chủ Tịch (chức vụ tương  đương Quốc Trưởng) và Ủy Ban  Hành Pháp Trung Ương do Thiếu Tướng Nguyễn  Cao Kỳ làm Chủ Tịch (tương  đương Thủ Tướng). Nhờ vậy, tình hình mới dần  dần ổn định.

PHÁP TRƯỜNG CÁT:

Để ổn định tình hình, ngay  sau khi được cử đứng đầu Ủy Ban  Hành Pháp Trung Ương, Tướng Kỳ đã  thành lập một “nội các chiến tranh”  với nhiều quyết định táo bạo cứng  rắn trong đó nổi bật là việc xử tử  hình gian thương Tạ Vinh, một Hoa  kiều can tội đầu cơ tích trữ, lũng  đoạn thị trường gạo vào tháng 3 năm  1966. Việc xử tử Tạ Vinh đã diễn ra  tại một “pháp trường cát” được dựng  lên ở ngay tại trung tâm thủ đô Sài  Gòn. Việc hành quyết này cùng với  pháp trường cát đã bị truyền thông  quốc tế lên án mạnh mẽ khiến cho nó  sau đó đã bị dẹp bỏ vào cuối năm  1966.

Việc xử tử Tạ Vinh tại  pháp trường cát đã làm cho nhiều người  nghĩ rằng pháp trường cát là sản  phẩm do Tướng Kỳ lập ra không chỉ để  xử tử Tạ Vinh mà còn nhằm để răn  đe những tên cộng sản nằm vùng hoạt  động khủng bố, phá hoại và cả những  tên gian thương đang lũng đoạn kinh  tế miền Nam. Trên thực tế, nó đã  được thành lập trước đó từ lâu, trước  cả khi có nội các chiến tranh của  Tướng Kỳ. Đúng ra nó chỉ là một pháp  trường dùng để thi hành những bản  án tử hình do Tòa Án Quân Sự Đặc Biệt  (do Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng  lập ra sau cuộc đảo chánh TT Diệm) đã tuyên xử. Tên gọi của nó đúng ra  là “pháp trường lưu động”, nó không chỉ  được lập ra ở Sài Gòn, mà còn được lập ra ở những thành phố lớn khác  như Cần Thơ, Đà Nẵng,… và nó chỉ  được lập ra khi phải thi hành một bản  án tử hình của Tòa Án Quân Sự  Đặc Biệt. Các pháp trường này thường được  dựng lên ở những xạ trường  (sân bắn) của quân đội. Sở dĩ người ta gọi nó  là pháp trường cát vì  chung quanh cọc xử bắn tử tội có một bức tường  thành hình chữ U cao quá  đầu người được chất chồng bởi những bao cát chắn đạn của quân đội.

Khác với những pháp trường  lưu động khác, tại Sài Gòn, khoảng  đầu năm 1965, pháp trường cát đã  được dựng lên thường trực ở ngay trung  tâm Sài Gòn, chỗ vòng xoay bùng  binh phía trước chợ Bến Thành (còn gọi  là công trường Quách Thị Trang),  bên hông tòa nhà trụ sở Nha Hỏa Xa Việt Nam. Ngôi nhà này nguyên là trụ  sở của Công Ty Hỏa Xa Đông Dương có từ  thời Pháp thuộc. Pháp trường  cát được lập ra tại đó như là một hình ảnh  để răn đe những tên khủng bố VC cũng như những tên phá hoại nền kinh tế  làm cho tình hình bất ổn.  Mặc dù pháp trường cát được dựng lên thường  trực ở đó nhưng người dân  Sài Gòn hàng ngày vẫn thản nhiên qua lại nơi  đây như không hề biết có nó; có thể vì hầu hết những vụ hành quyết đều  diễn ra vào ban đêm nên  ít người chú ý đến; ngay cả các phóng viên cũng  hầu như không được  thông báo hay nếu có biết cũng không được đến gần. Đã  có vài vụ xử bắn  tử tội diễn ra tại đây từ đầu năm 1965, nhưng ít ai để  ý mãi cho đến  khi có vụ án Tạ Vinh, nó mới được chú ý đến và dư luận  quốc tế đã ồn ào  chỉ trích để cuối cùng dẫn đến việc nó bị dẹp bỏ vào  cuối năm 1966.

VỤ ÁN TẠ VINH:

Như đã nói ở trên, sự  tranh giành quyền lực giữa các tướng  lãnh sau cuộc đảo chánh cuối năm  1963 đã làm cho tình hình tại miền Nam  Việt Nam ngày càng trở nên rối  ren bất ổn. Về mặt an ninh lãnh thổ, VC  gia tăng áp lực quân sự đe dọa  đến sự sống còn của Miền Nam khiến cho  Hoa Kỳ phải gia tăng quân viện  trong đó có cả việc đổ quân tham chiến.  Trong khi đó, về mặt kinh tế,  vật giá ngày càng gia tăng cùng với nạn  lạm phát làm cho đời sống của  người dân càng thêm khó khăn. Lợi dụng  tình hình bất ổn và khó khăn  này, các gian thương, phần lớn là giới Hoa  kiều, đã đầu cơ tích trữ,  lũng đoạn thị trường, đặc biệt là thị trường  lúa gạo, để làm giàu bất  chính.

Như mọi người đều biết,  trong nhu cầu của đời sống người dân,  gạo là một nhu yếu phẩm thiết yếu  trong mọi gia đình. Trong khẩu phần  ăn hàng ngày, người ta có thể  không cần đến thịt cá, rau quả nhưng lại  không thể không có cơm gạo.  Trong những năm 1965 – 1966, giữa lúc tình  hình rối ren, người dân cũng  bị khốn đốn vì giá gạo ngày một leo thang  trong lúc lương công chức,  quân nhân và công nhân hầu như không thay đổi  hoặc tăng chẳng được bao  nhiêu. Trong khi đó, vào thời điểm đó, thị  trường lúa gạo hầu như bị  lũng đoạn bởi giới tài phiệt người Hoa phần  lớn tập trung ở Chợ Lớn,  Sài Gòn. Nổi bật trong số tài phiệt này là Tạ  Vinh, một thương gia  người Hoa gốc Triều Châu mới 37 tuổi.

Có giai thoại kể rằng, ngay sau Tết Nguyên Đán 1966, giá gạo  đang từ 5,5 đồng/kg bỗng nhiên  tăng lên 6 đồng rồi 7 đồng trong lúc  lương của một công nhân bình  thường chỉ khoảng 30 – 40 đồng một ngày.  Biết là có bàn tay thao túng  của những ông “xì thẩu” Chợ Lớn, tướng Kỳ  ra tối hậu thư cho họ bằng  cách triệu tập 7 người Hoa đang đứng đầu  ngành mua bán lúa gạo tại miền  Nam đến văn phòng. Ông yêu cầu mỗi người  ghi tên mình vào một mảnh  giấy rồi bỏ vào một cái hộp và cho biết trong  vòng một tuần nếu giá gạo  không xuống, họ sẽ phải trở lại văn phòng ông  để bốc thăm. Bốc trúng  tên ai, ông sẽ ra lệnh xử bắn người đó. Mặc dù bị  hù dọa như vậy, nhưng  tin vào thế lực của mình, những xì thẩu, “vua  không ngai” lúc đó,  không những không hạ giá gạo, mà lại còn tăng lên  7,5 đồng/kg. Tuy  nhiên, câu chuyện “bốc thăm” như trên, nếu có, chỉ là  “động tác giả”  của tướng Kỳ nhằm để cảnh cáo giới tài phiệt người Hoa;   còn việc quyết  định bắt Tạ Vinh, Tướng Kỳ và ê kíp của ông đã có những  bằng chứng  chính xác về các hành vi phạm tội của “xì thẩu” này.

Theo báo cáo của “Tổng  Đoàn Thanh Niên Trừ Gian”, một tổ chức  do Tướng Kỳ thành lập cùng với  Nội Các Chiến Tranh để bài trừ gian  thương, tham nhũng; các “xì thẩu”  người Hoa là thủ phạm của sự rối loạn  thị trường giá cả từ trên xuống  dưới. Các mặt hàng thiết yếu như gạo,  đường sữa, vải, xi măng, sắt  thép, phân bón, v.v… đều bị họ lũng đoạn mà  chính phủ hầu như bất lực  không thể kiểm soát. Nổi giận vì nguồn tin  này, Tướng Kỳ ra lệnh cho  Tổng Đoàn phải tìm cho ra những nhân vật cụ  thể cùng với những hành vi  cụ thể về việc lũng đoạn nền kinh tế quốc  gia. Báo cáo của Tổng Đoàn  sau đó đã nêu ra tên Tạ Vinh, 37 tuổi, một  người Hoa gốc Triều Châu,  người từng thầu xây dựng các doanh trại cho  quân đội Mỹ đã làm giàu  bằng cách ăn bớt sắt thép, vật liệu xây dựng bán  ra ngoài thị trường,  đồng thời còn tích trữ lúa gạo để chờ thời cơ lên  giá làm giàu bất  chính. Vì báo cáo đó, Tạ Vinh đã bị bắt và số phận của y  đã bị định  đoạt.

Ngay sau khi tin Tạ Vinh  bị bắt loan ra, các “xì thẩu” người  Hoa Chợ Lớn mới hiểu rằng không thể  đùa với Tướng Kỳ. Ngày 6/3/1966, Tòa  án Quân sự Mặt trận Vùng 3 Chiến  thuật mở phiên tòa khẩn cấp xét xử  chớp nhoáng kết án tử hình Tạ Vinh  khiến cho các xì thẩu khác ai nấy đều  nơm nớp lo sợ sẽ đến lượt mình.  Vì vậy, họ đã tổ chức họp khẩn cấp 5  bang hội người Hoa và ra quyết  định phải hạ ngay giá gạo. Chỉ vài tiếng  đồng hồ sau buổi họp đó, giá  gạo đang từ 7,5 đồng/kg đã hạ xuống còn 4  đồng. Mặt khác, họ tìm cách  “chạy” cho Tạ Vinh thoát khỏi pháp trường  cát nhưng đã không thành  công.

NGHI VẤN TẠ VINH CÒN SỐNG ?

Bản án Tạ Vinh bị Tòa án  Quân sự kết án tử hình là bản án  chung thẩm. Mặc dù có sự phản đối từ  Hồng Kông cho rằng bản án quá nặng  cần đem ra xét xử lại ở tòa án Sài  Gòn, đồng thời yêu cầu được dẫn độ Tạ  Vinh về Hồng Kông để xét xử vì Tạ  Vinh cũng là một doanh gia gốc Hồng  Kông nhưng những đề nghị ấy đều bị  từ chối. Tướng Kỳ tuyên bố rằng, Tạ  Vinh đã phạm trọng tội tại Việt  Nam trong thời chiến nên sẽ áp dụng luật  Việt Nam, và chiếu theo luật  tình trạng khẩn trương, bản án sẽ được thi  hành ngay, không thể chần  chừ như yêu cầu của nhiều thế lực trong và  ngoài nước.  Do đó, chỉ hơn  một tuần sau phiên xử, ngày 14/3/1966, Tạ  Vinh đã bị đem ra hành quyết  tại pháp trường cát ở Sài Gòn.